تولید آلومینا از بوکسیت رایج ترین روش تولید آلومینیوم می باشد و امروزه بیش از 95 درصد آلومینای مورد نیاز از بوکسیت تولید می شود. کانسار بوکسیت جاجرم بزرگترین ذخیره شناخته شده بوکسیت در ایران است این کانسار اولین بار در سال 47 شناسایی شد.
نمونه برداری های انجام شده در سال های 1349 و1351 نشان داد که بوکسیت جاجرم دارای ارزش اقتصادی و به عنوان ماده اولیه تولید آلومینا قابل استفاده و بهره برداری است. عملیات اکتشافی آن از سال 1362 آغاز گردیده و ذخیره شناخته شده در آن حدود 20 میلیون تن برآورد گردیده است.
میزان تولید سالیانه معدن در طول دوره بهره برداری جهت تامین خوراک 795 هزار تن در نظر گرفته شده است که ابتدا در طول دوره آماده سازی حدود 1250 هزار تن بوکسیت تولید خواهد داشت.
معدن آهک با تولید سالیانه 500 هزار تن برای تغذیه کارخانه در نظر گرفته شده است. این معدن در شمال شرق ایران در رشته کوه زیر کهر در 15 کیلومتری شمال شهرستان جاجرم می باشد. شهر جاجرم در شمال غربی استان خراسان و در 125 کیلومتری جنوب غرب بجنورد و در 160 کیلومتری شمال غرب سبزوار و در 125 کیلومتری شمال شرق شاهرود قرار گرفته است و کوه زو واقع در 15 کیلومتری شمال شرق جاجرم با عرض جغرافیایی 22 و 37 شمالی و طول 35 و65 شرقی قرار دارد.
احداث راه دسترسی آسفالته از واحد خردایش تا معدن آهک به طول 450 متر و عرض 10 متر و احداث راه شوسه دسترسی به کار معدن آهک به طول 950 متر و عرض 12 متر و ایجاد فضای دسترسی و احداث اولین پله استخراج. وزن این فعالیت در مجموع فعالیت های معدن 4/3 درصد است. مصرف آهک در خط تولید حدود 350 هزار تن است با توجه به اتلاف سنگ در مراحل سنگ شکنی و استخراج سالانه باید 580 هزار تن سنگ آهک از معدن استخراج شود.
این روند توسط ترکیب آهک و بوکسیت استخراج شده از معادن پس از طی مراحل خردایش و سودی که توسط خطوط راه آهن از مبادی تولید به محل کارخانه حمل می شود درون آسیاب انجام می گردد در مراحل مختلف انحلال هیدرات در سود حل می شود و با اضافه کردن ذرات هیدرات عمل ترسیب انجام می گردد و بعد از مراحل فیلتراسیون و جدایش سود در مرحله ی پایانی بسته بندی و به عنوان محصول نهایی به فروش می رسد و گل قرمز به عنوان باطله در مخازن جدا کننده ته نشین و بعد از فیلتراسیون در سد باطله دپو می شود.
بوکسیت سنگ معدن اصلی آلومینیوم است که تشکیل آن در شرایط خاص هوازدگی صورت می گیرد و ذخایر آن معمولا در سطح یا اعماق کم متمرکز می شود . عنصر آلومینیوم اگرچه فراوان ترین فلز پوسته ی زمین و از نظر فراوانی عناصر سومین عنصر موجود در طبیعت است ولی ترکیب آن با عناصر دیگر به صورت پیچیده ای است از این رو استخراج آن از کانی های آلومینیوم مشکل و بدون صرفه است این عنصر تشکیل دهنده اصلی تمام رس ها خاک ها و سیلیکات های معمولی سنگ ها است.
بوکسیت در گذشته به کانی اکسید آلومینیوم آبدار با فرمول 2H2O و AL2O3 اتلاق می شد اما اکنون چه در کانی شناسی وچه در صنعت به مجموعه ای از اکسیدهای آلومینیوم آبدار با نسبت های متفاوت آلومینیوم گفته می شود .
به طور کلی بوکسیت در صورتی از نظر اقتصادی مناسب برای بهره برداری است که دارای حداقل50 درصد آلومینیوم و کمتر از 6 درصد سیلیس باشد . معمولا بوکسیت حاوی اکسید آهن سه ظرفیتی است که مقدار آن در ذخایر بوکسیت حدود 10 درصد است و این ذخایر ممکن است تا 4درصد اکسید تیتان داشته باشد.
از نظر چگونگی تشکیل بوکسیت در شرایط خاص هوازدگی که مخصوص مناطق گرم است شکل می گیرد و محصولی از انباشته شدن سیلیکات های آلومینیوم تجزیه شده در سنگ هایی است که حاوی کوارتز آزاد کم هستند به این ترتیب که در این سنگ ها معمولا سیلیکاتها شکسته شده و سیلیس و قسمتی از آهن آزاد شده به صورت اکسید آلومینیوم همراه با تیتان و مقادیری از اکسید آهن (گاهی اکسید منگنز) و مقداری سیلیس به صورت محصول نهایی بر جای می ماند بعضی از زمین شناسان معتقدند که باکتری ها در انجام این واکنش ها نقش موثری دارند به هر حال برای تشکیل ذخایر بوکسیت این شرایط لازم است :
الف-وجود آب و هوای گرم و معتدل مرطوب درجه حرارت مناسب برای انجام واکنش های مختلف به منظور تشکیل بوکسیت بیش از 20 درجه سانتیگراد است . از طرفی افزایش رطوبت منطقه نیز سبب تمرکز گاز کربنیک بیشتر در سطح و در نتیجه شرایط مناسب برای هوازدگی است.
ب-وجود سنگ هایی که تحت شرایط آب وهوایی مناسب تولید کننده بوکسیت باشند این سنگ ها مشتمل بر گروهی که حاوی سیلیکات های آلومینیوم نسبتا زیاد وآهن وکوارتز کم باشد.
ج-وجود عوامل مناسب برای شکستن سیلیکات ها وانحلال سیلیس .
د- وجود شرایط مناسب در سطح به طوری که ریزش های جوی به آرامی در زمین فرو روند. غالب مناطقی که برای ذخایر بوکسیت مناسب تشخیص داده شده اند مناطقی با شیب کم یا سطوح فرسایشی موجی و بالاخره دگر شیبی هایی با شیب ملایم باشند . در چنین سطوحی جریان آب به کندی صورت می گیرد و فرو رفتن آن نیز به آرامی و در طول زمان انجام می شود .
ه-وجود شرایط مناسب در زیر زمین برای خروج محلول های حاوی باطله های حاصل از انجام واکنش ها .
اگر شرایط زیر زمینی طوری باشد که آب نتواند جریان یافته از محیط خارج شود عمل دگرسانی و تغییر و تبدیل مواد و تشکیل بوکسیت به انجام نمی رسد . ضمن آنکه تداوم این روند در صورت وجود شرایط مناسب دخالت زیادی در مقدار ذخیره دارد . به عبارت دیگر برای تشکیل ذخایر بزرگ زمان طولانی زمین شناسی و تداوم شرایط مناسب ضروری است وپس از تشکیل بوکسیت نیز باید شرایط به گونه ای فراهم شود که ماده معدنی باقی بماند.
